Tου Τάσου Οικονόμου
Δύσκολα μπορεί να διακρίνει κανείς τις σαρωτικές αλλαγές στο χώρο της δημοσιογραφίας, αν εστιάζει τη ματιά του στο σήμερα. Η οπτική περιορίζεται στην καθημερινή πρακτική με κυριάρχα τα στοιχεία της επανάληψης, της ημερήσιας ρουτίνας. Πολύ περισσότερο δε, στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, η προβληματική πραγματικότητα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια αντίληψης των σαρωτικών αλλαγών που έχουν συντελεστεί, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά στο παγκόσμιο χωριό μας. Για να κατανοήσει κάποιος, μερικώς, τις αλλαγές πρέπει να εκτείνει το βλέμμα του, για παράδειγμα, στη δεκαετία του '90, όταν τα κινητά τηλέφωνα αποκαλούνταν «παντόφλες» και η έννοια της παγκοσμιοποίησης αποτελούσε μέρος μίας θεωρητικής προσέγγισης.
Η σύγκριση, λοιπόν, εκείνου του κόσμου και του σημερινού αποτελεί μία καλή βάση κατανόησης των ραγδαίων αλλαγών που έχουν συντελεστεί στον κόσμο και πολύ περισσότερο στο χώρο της δημοσιογραφίας και της επικοινωνίας. Κεντρικό ζητούμενο αποτελεί, πλέον, η ίδια η έννοια της δημοσιογραφίας και η ανάγκη για επανακαθορισμό της. Οι νέες τεχνολογικές δυνατότητες, σε συνδυασμό με τις νέες επαγγελματικές ειδικότητες στο ενημερωτικό περιβάλλον, απαιτούν έναν επανακαθορισμό σχετικά με το ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν τη δημοσιογραφική ταυτότητα και ποιες οι καλοδεχούμενες διαφορές με τη διαχείριση περιεχομένου. Επίσης ποιος είναι ο ρόλος των επαγγελματιών της επικοινωνίας και ενημέρωσης που συμμετέχουν και οργανώνουν τη διάδραση με τα κοινωνικά δίκτυα; Δίπλα σε αυτούς, οι μπλόγκερς και η δημοσιογραφία των πολίτων συνθέτουν το νέο δημοσιογραφικό τοπίο, στο οποίο είναι πασιφανές ότι το παράδειγμα αλλάζει. Μαζί με αυτό, αλλάζουν οι κανόνες της ενημέρωσης, το επικοινωνιακό μοντέλο εμπλουτίζεται και διευρύνεται, οι καθιερωμένες επιχειρηματικές πρακτικές στο χώρο της ενημέρωσης μεταβάλλονται και επανακαθορίζονται. Εφημερίδες, τηλεοπτικοί σταθμοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί με μακρόχρονη ιστορία καταρρέουν και νέες ενημερωτικές δυνάμεις, βασιζόμενες σε καινούργια μοντέλα παίρνουν τη θέση τους.
Εν έτει 2013 και σε παγκόσμιο επίπεδο, η έρευνα για το μέλλον του Τύπου καταδεικνύει κάποιες τάσεις, δίχως, όμως, να αποτελεί ρεαλιστική δυνατότητα η πλήρης χαρτογράφηση του μέλλοντος της δημοσιογραφίας, αν μπορούμε να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο με ευρύτητα. Η εισβολή στον ενημερωτικό τομέα τεχνολογικών επιχειρήσεων όπως η Google, η Appleκαι άλλων, καθώς επίσης και των κοινωνικών δικτύων, όπως το Twitterαλλά και το Facebook, το άνοιγμα που κάνουν διαφορετικοί βιομηχανικοί κλάδοι στην παραγωγή περιεχομένου για τις επικοινωνιακές τους ανάγκες , αλλάζουν σε μεγάλο βαθμό τα δεδομένα του παρελθόντος.
Ίσως, αν το βλέμμα στραφεί προς το μέλλον σε ένα παρόμοιο χρονικό διάστημα, δηλαδή είκοσι, τριάντα χρόνια μετά, ενδέχεται να διακρίνει ότι η σημερινή εποχή της απόλυτης μετάβασης αποτελούσε κάτι ανάλογο με τον ιστορικό μεσαίωνα. Θα χρειαστεί να ολοκληρωθεί αυτή η φάση της διαδικτυακής και τεχνολογικής μετάβασης, η ολοκλήρωση των τρέχοντων σαρωτικών αλλαγών για να μπορέσει η επικοινωνία και ενημέρωση να βρεθεί στο ξέφωτο ενός νέου διαφωτισμού, όπου οι ανθρώπινες αξίες θα αναζητηθούν εκ νέου και ένα ορθολογικό πλαίσιο λειτουργίας θα αποτελέσει βάση ανάπτυξης.
* Ο Τάσος Οικονόμου επιμελείται τις ενότητες "Πρακτική εφαρμογή της ψηφιακής δημοσιογραφίας" και "Αρχές ψηφιακής αφήγησης".
- 40 tweets για το μέλλον της δημοσιογραφίας